Kwatta

Na Onverwacht en Onverdacht (zie mijn blog van gisteren) kwam ik de naam Kwatta tegen in Suriname. Kwatta kende ik alleen van de chocolaatjes en van de slagzin: “Aller ogen zijn gericht op Kwatta”. Nu blijkt de oorsprong van de chocoladefabriek van Breda in Suriname te liggen.
De Nederlander Joseph Gustaaf van Emden, roepnaam Joost en geboren in Paramaribo, is halverwege de 19e eeuw planter op de cacaoplantage Kwatta van zijn vader Elias.

Joost heeft nog vijftien(!) broers en zussen én nog twee halfbroers, maar dat verhaal moet een andere keer verteld worden.

Volgens Wikipedia en enkele andere sites verwijst Kwatta naar het begrip kwart omdat één vierde van het chocoladerecept uit cacao bestaat.
Een andere, meer waarschijnlijke verklaring lijkt mij dat de plantage genoemd is naar de diersoort kwatta, een zwarte slingeraap die in Suriname voorkomt. Deze aap wordt behalve kwatta(aap) ook wel bosduivel of spider monkey genoemd en zijn officiële naam is Ateles Paniscus (Linnaeus, 1758).

In 1877 vertrekt van Emden naar Nederland en richt samen met P.A. de Bont de Stoomchocoladefabriek Kwatta te Breda op. De Bont had al een banketbakkerij die zich bezighield met de fabricage van suikerwerk en het machinaal produceren van Engelse pepermunt (de Faam-pepermunt wordt nog steeds gemaakt in Breda).
De echte doorbraak kwam in 1907, toen zij de eerste verpakte chocoladereep op de markt brachten.

Het leger was in eerste instantie de enige grote afnemer. De chocoladereep kreeg een nieuwe naam, Manoeuvre Chocolaad en op de verpakking verschenen afbeeldingen van een soldaat en een matroos.
Het soldaatje werd het middelpunt van een grote reclamecampagne. Je kon voor tinnen speelgoedsoldaatjes sparen door de soldaatjes uit de verpakking te knippen. Hiermee zorgde Kwatta voor de allereerste spaaractie in Nederland.
Het begrip innovatie werd waarschijnlijk toen nog niet gehanteerd, maar de Kwattafabriek had vernieuwing blijkbaar hoog in het vaandel staan. Kwatta werd een begrip dat algemeen werd gebruikt voor chocoladereep.

In Brabant zeggen sommige ouderen nog wel: "Motte gij un stukske kwatta?"


Na de tweede wereldoorlog begon de opmars van de candybars (Mars, Nuts, Snickers e.d.). Dit betekende uiteindelijk dat de Kwattafabriek in de zeventiger jaren van de vorige eeuw failliet ging. Het einde werd gemarkeerd door het opblazen van de fabrieksschoorsteen op 6 februari 1979. Op de plaats van de fabriek staan nu woningen.


Het merk Kwatta is blijven voortbestaan in België, waar de Nederlandse eigenaren in de betere tijden ook een fabriek hadden. Na in diverse handen te zijn geweest is het nu een onderdeel van Heinz en worden er nog drie producten op de markt gebracht onder de naam Kwatta: chocopasta, hagelslag en cacaopoeder.





De cacaoplantage Kwatta in Suriname is al lang verdwenen. Op die plaats staat nu een villapark. Klik hier als je belangstelling hebt voor een leuk tweede huis in Kwatta.



Einde van een lange chocoladegeschiedenis, Kwatta weg uit Nederland maar één van de belangrijkste verkeersaders in Paramaribo heet nog steeds de Kwattaweg.