Boekloze bibliotheek

Dit jaar kregen Ira Koers en Roelof Mulder een Dutch Design Award voor hun ontwerp van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam.
Het decoratieve element van bibliotheken zijn de boeken. Nu de digitale collecties in opkomst zijn, is de vraag: hoe ontwerp je en bibliotheek zonder boeken?
De bibliotheek waarvan het decor niet langer meer uit boeken bestaat, is een ‘huis' geworden om te studeren. De boekenplanken van weleer hebben plaatsgemaakt voor werkplekken. Zo vindt je in één van de studiezalen een aantal keukentafels waar je onder de lamp in groepjes kan werken, een gemakkelijke bank om de krant te lezen, een kantine versierd met spaarlampen, verschillende zitplekken voor een korte pauze en speciale telefoneerplekken in de hallen tussen de stille studiezalen. En in plaats van de uitleenbalie is er de rode kamer: een ruimte met mer dan 1.100 kratten, waar studenten hun boeken kunnen ophalen die ze online hebben besteld. De boeken zelf zijn opgeslagen in afgesloten magazijnen.
Een mooi voorbeeld van aanpassing aan het digitale tijdperk.
Nu heeft een universiteitsbibliotheek een andere functie dan een openbare bibliotheek, maar ideeën ontwikkelen om de ruimte nieuwe functies te geven voor de situatie dat er geen, of veel minder, fysieke boeken aanwezig zullen zijn, is wel belangrijk. We weten niet hoe het afloopt met het gewone boek, het e-book, de ipad en wat er verder nog zal volgen. We weten wel dat de digitalisering van informatie en geschreven tekst verder zal toenemen. We moeten dus nu ook al plannen gaan ontwikkelen voor de boekloze bibliotheek. Het jaarplan 2011 zet daar een eerste stap in door het thema ont-moeten als kernbegrip centraal te stellen.
Voor onze bibliotheken is zo’n strakke uitstraling als van het winnende ontwerp van Koers en Mulder waarschijnlijk niet op zijn plaats. Het is wellicht wel een heel functioneel en adequaat ontwerp voor een onderwijsinstelling als de universiteit. Dit soort voorbeelden zet je in ieder geval wel aan het denken over de bibliotheek van de toekomst.