Kunst of kitsch

De vraag wat kunst is en wat kitsch, is moeilijk te beantwoorden. De antwoorden op deze vraag veranderen voortdurend. Wat meestal geen probleem oplevert, is om zelf te bepalen wat je al of niet kunst vindt. Iedereen hanteert daarbij zijn eigen referentiekader. In de kunstwereld zelf is dat niet anders. Wat eerst als walgelijk banaal wordt gezien, kan jaren later als topkunst verkocht worden.
Ik las ergens een aardige definitie: Een kunstwerk moet de zintuigen én de geest prikkelen. Alleen een mooi plaatje is volgens deze definitie nog geen kunst. Het moet ook iets met je doen, je raken of aan het denken zetten.
Je kunt kunst ook eenvoudig omschrijven als alles wat door een kunstenaar als zodanig gemaakt is. Dat roept weer de vraag op wanneer iemand kunstenaar genoemd kan worden. Moet je daarvoor de kunstacademie gehaald hebben?
Een handige definitie vind ik zelf dat een kunstwerk meer aanspraak kan maken op de titel kunst naarmate meer mensen, deskundigen en leken, het als kunst zien.
Verschillen van mening blijf je echter houden. Ook bij kunstwerken in een museum vraag ik me soms af waarom anderen dit blijkbaar wel kunst vinden.
Echt belangrijk is de vraag over kunst of kitsch overigens niet, want je bepaalt zelf wat jou aanspreekt. Toch staat ons waardeoordeel ook niet helemaal los van de officiële, door deskundigen bepaalde, waarde van een kunstwerk. Als je het tv-programma Tussen Kunst en Kitsch weleens hebt gezien, begrijp je wat ik bedoel. Zodra een voorwerp als zeer zeldzaam en waardevol wordt beoordeeld, kijkt de eigenaar vaak heel anders tegen datzelfde voorwerp aan dan voordat hij die kennis had. Eigenlijk is dat vreemd, want waarom zouden we iets mooier gaan vinden als blijkt dat het veel geld waard is, maar blijkbaar zitten wij zo in elkaar.
Waarom deze verhandeling over kunst of kitsch?
Mijn blog heeft regelmatig een ander schilderij waarop lezende mensen zijn afgebeeld, de meeste van erkende kunstenaars. Op zoek naar afbeeldingen van dit soort schilderijen kom ik ook weleens wat foto’s van beeldjes tegen van lezende figuurtjes. Die beeldjes zetten mij aan het denken over kunst of kitsch.
Ik denk niet dat er veel mensen bovenstaande schattige figuurtjes beoordelen als kunst. Toch lijken de beeldjes niet zo heel veel te verschillen van onderstaande kunstwerken van Jeff Koons, een beroemde Amerikaanse kunstenaar. Het gekopieerde schoorsteenbeeldje van de figuurtjes met het varkentje is, eind jaren tachtig, voor veel geld door het Stedelijk Museum van Amsterdam aangekocht.
Grappig om te zien hoe kunst uit kitsch ontstaat.